x Fatshedera lizei is een sterke groene kamerplant met fraai glanzende bladeren. Hoe zorg je bij fatshedera’s voor een goede groei, waar kun je deze kamerplanten kopen en waar moet je dan op letten? Dat en meer bespreken we in dit artikel in vier punten:
- Inleiding: wat is x Fatshedera lizei voor plant?
- Verzorging x Fatshedera lizei
- x Fatshedera lizei kopen: waar moet je op letten en waar kan het?
- Reacties
1. Inleiding: wat is x Fatshedera lizei voor plant?
x Fatshedera lizei is een kruising tussen twee andere plantensoorten die niet van nature voorkomt in het wild. Welke twee planten zijn dat en hoe is de kruising dan wel ontstaan? Hoe groeien fatshedera’s? En welke soorten zijn er? Dat en meer bespreken we hieronder uitgebreid.
1.1 Habitat en herkomst
De misschien wat merkwaardig aandoende x in de naam van x Fatshedera lizei geeft aan dat het hier om een kruising gaat. Om precies te zijn: een intergenerische kruising. Zo’n intergenerische kruising of hybride is niet, zoals gebruikelijk, een kruising tussen twee (onder)soorten uit hetzelfde geslacht, zoals bijvoorbeeld veelvuldig gebeurt om verschillende soorten anthuriums en spathiphyllums te krijgen, maar tussen twee verschillende genera oftewel geslachten.
In het geval van x Fatshedera lizei is die kruising tussen Fatsia japonica ‘Mosereii’ (een kleinblijvende variant van de vingerplant) en Hedera helix ‘Hibernica’ (een grootbladige cultivar van de gewone klimop). Je zou dus kunnen zeggen dat de geslachtsnaam Fatshedera zelf ook een soort kruising is. Dat geldt ook voor de nooit erg populair geworden Nederlandse naam: klimmende vingerplant.
Om het verhaal compleet te maken hoeven we dan alleen nog even de soortnaam lizei te bespreken. Die refereert aan de plaats waar deze kruising ontstaan is: de boomkwekerij van de gebroeders Lizé in het Franse Nantes. Zij slaagden er rond 1912 voor het eerst in om Fatsia en Hedera te hybridiseren.
Voor zover ons bekend komt x Fatshedera lizei niet in de natuur voor. Wel zouden ze daar prima kunnen overleven, want in Nederland kun je de planten in principe buiten in de volle grond telen. Zie ook bij het kopje Temperatuureisen verderop in dit artikel.
1.2 Groeiwijze
De bladeren van fatshedera’s zijn een perfecte kruising tussen die van een vingerplant en klimop, iets groter en dieper ingesneden dan klimop en juist iets minder groot en minder diep ingesneden dan dat van een vingerplant, maar de bladeren zijn net zo fraai glanzend en stevig als dat van beide ouderplanten. Voor de bloeiwijze geldt precies hetzelfde: ronde clusters van kleine roomwitte bloemetjes, wat groter dan van klimop maar minder uitgebreid dan de vingerplant (zie ook de afbeelding bij het kopje Bloeiwijze in ons artikel over de vingerplant). De kenmerkende zwarte besjes die je aan de beide ouderplanten na de bloei ziet vormen zich (praktisch) nooit; waarschijnlijk zijn de bloemetjes onvruchtbaar, zoals wel vaker bij intergenerische hybriden.
De verdere groeiwijze neigt iets meer naar dat van de vingerplant. De Nederlandse naam van x Fatshedera lizei mag dan wel klimmende vingerplant zijn, maar hij ontbeert de hechtwortels van klimop en eigenlijk ook überhaupt te neiging om te klimmen. In plaats daarvan vormt hij niet of nauwelijks vertakte, rechtopgaande stengels. Die kunnen enkele meters lang worden, maar zijn wat slap en gaan al na maximaal anderhalve meter hangen. Voor een bossige groei is regelmatig snoeiwerk dus onontbeerlijk.
Echt mooi dikke stammetjes zal een fatshedera niet of in elk geval niet snel vormen, maar ze verhouten na verloop van tijd wel min of meer.
1.3 Soorten
De soort zelf heeft donkergroene bladeren met vlakke bladranden. Er zijn momenteel drie kweekvormen in de handel met afwijkende eigenschappen:
- x Fatshedera lizei ‘Pia’ (ook: Fatshedera pia): met aantrekkelijk golvende bladranden. De verzorging is verder identiek aan de soort.
- x Fatshedera lizei ‘Silver Prince’: een bonte cultivar met crèmewitte vlekken vanuit het midden van de bladeren. Deze kweekvorm verlangt wat meer licht en warmte dan de soort en groeit doorgaans wat minder hard.
- x Fatshedera lizei ‘Variegata’: idem; de kleur van de vlekken kan variëren van roomwit tot groengeel.
2. Verzorging x Fatshedera lizei
Net zoals de vingerplant en klimop is x Fatshedera lizei een vrij gemakkelijke plant, die het in tal van omstandigheden prima zal doen. Maar wil je zorgen voor een echt goede groei, dan is er toch een aantal specifieke aandachtspunten te benoemen in de verzorging. Deze punten bespreken we hieronder in detail.
Overigens kun je de klimmende vingerplant ook als tuinplant houden. Omdat je de verzorging dan natuurlijk net even wat anders moet aanpakken dan bij de huiskamerteelt, bespreken we dat apart bij het kopje Verzorging als tuinplant, verderop in dit artikel.
2.1 Water geven
Laat je niet op het verkeerde spoor zetten door de dikke, enigszins leerachtige bladeren van een fatshedera: deze planten houden wel van een slokje. Al dat groen verdampt flink veel water, en ze hebben geen verdikte wortels of andere opslagorganen om een buffertje in aan te leggen. Giet dus regelmatig, zoals de potgrond altijd licht vochtig blijft. Vermijd langdurig natte wortels.
2.2 Temperatuureisen
x Fatshedera lizei verdraagt alles van vrieskou tot tropische warme, maar groeit het beste in gematigde temperaturen: 20 tot 25 graden. ’s Winters mag je de plant ook best wegzetten in een koele kamer, want dat heeft hij liever dan een drooggestookte woonkamer. Matig in dat geval wel de watergift.
2.3 Standplaats
Eigenlijk is alleen een standplaats in de volle zon af te raden. Verder vinden fatshedera’s alles goed, zelfs een donker plekje waar hij geen direct zonlicht krijgt is prima. Bonte varianten hebben liever iets meer licht.
Een lage luchtvochtigheid is meestal geen groot bezwaar, maar als je een fatshedera in de winter op een vensterbank boven de radiator zet, kun je omgekrulde of zelfs bruine bladranden verwachten. Behandel hem dan liever als kuipplant: ’s zomers buiten op een beschutte plaats, ’s winters in een koele, lichte kamer binnenshuis. Je hoeft hem niet onmiddellijk binnen te halen als de eerste nachtvorst in de weersvoorspellingen staat, maar in een pot is x Fatshedera lizei slechts deels winterhard, dus haal hem wel binnen als het echt gaat vriezen.
2.4 Voeding
Met voldoende licht en warmte kunnen deze kamerplanten lekker doorgroeien. Voor een mooie stevige uitgroei kun je ze ondersteunen met een tweewekelijkse dosis vloeibare kamerplantenvoeding tijdens het groeiseizoen.
2.5 Verpotten
Aangezien x Fatshedera lizei niet erg veel wortels aanmaakt en hij bovendien prijs stelt op een vrij knusse pot, zul je niet erg vaak hoeven te verpotten. Is het toch zo ver, gebruik dan een voedingsrijk en humusrijk grondmengsel.
2.6 Snoeien
Zoals we bij het kopje Groeiwijze eerder in dit artikel schreven zal deze kamerplant niet uit zichzelf in een aantrekkelijk model groeien. Hij heeft eerder de aangeboren neiging om simpelweg met één stengel onvertakt recht omhoog te groeien, tot hij na iets meer dan een meter onder zijn eigen gewicht gaat doorhangen. Niet ideaal dus.
Gelukkig kun je hier heel gemakkelijk wat aan doen. De stengels zijn niet alleen zeer eenvoudig op te binden, maar je kunt x Fatshedera lizei bovendien uitstekend snoeien. Tijdens het groeiseizoen elke paar maanden even toppen en je dwingt hem vanzelf in een bossiger model. En als je er echt een struikje van wilt maken kun je hem ook net wat dieper terugsnoeien, en de afgeknipte delen rond de moederplant in de grond steken. Zoals we bij het kopje Vermeerderen hieronder in meer detail bespreken is die rudimentaire vorm van stekken opvallend vaak succesvol bij fatshedera’s.
2.7 Vermeerderen
Het zeer nauw aan deze kamerplant verwante klimop is een echte stekkampioen. Duw een takje klimop een paar centimeter diep in wat aarde of zet het in een potje met water, wacht een weekje of twee en je hebt gegarandeerd succes. Het kan eigenlijk niet misgaan.
x Fatshedera lizei is nét iets minder extreem, maar stekken is nog altijd buitengewoon gemakkelijk. Je kunt zowel kopstekken als andere stengeldelen nemen, hoeft geen stekpoeder te gebruiken en zelfs geen speciale zaai- en stekgrond. Als je wilt kun je deze plant ook gewoon in water stekken. Zorg hooguit voor wat extra licht en warmte.
En dat stekken zo gemakkelijk is, is maar goed ook. Voor zover ons bekend is kan x Fatshedera lizei zich niet geslachtelijk voortplanten. Heel soms ontwikkelen zich aan de bloemen wel vruchtjes, kleine donkere besjes, maar die zijn steriel. Naar alle waarschijnlijkheid komt dat doordat het een hybride is.
2.8 Bloeiwijze
Exemplaren ouder dan een paar jaar kunnen elk jaar in de lente bloeien. Wil je dat stimuleren, dan helpt het om ze koel te overwinteren (zie het kopje Standplaats eerder in dit artikel voor meer detail). Zoals we echter in de inleiding van dit artikel al in zoveel woorden schreven, is dit geen plant die je voor zijn bloemen moet houden, want ze zijn vrij onaanzienlijk, klein en met een onopvallende crèmekleur, net zoals bij klimop en bij de vingerplant.
2.9 Ziektes en plagen
Deze sterke kamerplanten zijn in de regel nauwelijks vatbaar voor ziektes en plagen. Als je ze wekenlang in natte aarde laat staan kunnen de wortels gaan rotten, en als je ze een hele winter lang boven een hete radiator zet kunnen de bladeren lelijk verkleuren en is hij vatbaar voor luis of spint. Verder zijn ons eigenlijk geen problemen bekend.
Wortelrot uit zich doordat de stengels slap worden en gaan overhellen en door geelbruin verkleurende slappe bladeren. Bij een lichte aantasting kun je volstaan met een verpotbeurt in nieuwe, droge aarde; bij zware aantasting zul je hem moeten stekken en opnieuw beginnen. Zie ook het kopje Vermeerderen eerder in dit artikel.
Luis en spint zijn meestal te verhelpen door de plant even af te sproeien of door hem een paar weekjes buiten te zetten, mits het niet vriest. Bij ernstige gevallen kun je een biologisch bestrijdingsmiddel gebruiken volgens de aanwijzingen op de verpakking.
2.10 Verzorging als tuinplant
Zoals vele andere planten is x Fatshedera lizei in een pot tamelijk gevoelig voor vorst. Een lichte nachtvorst kan nog net, maar als het harder vriest is dat niet goed voor de plant. In de volle grond is het echter een ander verhaal. Dan kan x Fatshedera lizei tot minstens tien graden vorst aan. In ons huidige klimaat is dat op een beschutte plaats in de tuin voldoende om hem praktisch winterhard te noemen.
Wel geeft strenge vorst hem tijdelijk een wat minder fraai uiterlijk: de bladeren worden slap en gaan hangen, net zoals bij bijvoorbeeld rododendrons. In vrijwel alle gevallen herstelt hij daar na verloop van tijd vanzelf van.
Verder is het een uiterst onderhoudsarme tuinplant. Idealiter staat hij op een licht beschutte, halfbeschaduwde plaats op een nat plekje in de tuin. Op rijke grond of met wat bemesting op z’n tijd groeit hij dan in de loop der jaren uit tot een dichtvertakt struikje (althans, als je hem regelmatig snoeit) van anderhalf à twee meter hoog en net zo breed.
2.11 Overige tips bij de verzorging
De fraai glanzende bladeren trekken al snel stof aan. Gelukkig kan een mals regenbuitje wonderen doen. Je kunt ze ook sproeien onder de douche of met de tuinslang, maar let op met hard water: kalkvlekken zijn erg zichtbaar op het donkergroene blad.
3. x Fatshedera lizei kopen: waar moet je op letten en waar kan het?
Helaas zijn deze kamerplanten niet bijzonder vaak te koop. De grotere, beter gesorteerde tuincentra hebben ze soms, en je ziet ze zo nu en dan ook bij online verkopers. Aangezien dit zulke sterke, ziektebestendige planten zijn, zijn er geen noemenswaardige aandachtspunten bij het kopen. Eventuele problemen zie je vrijwel altijd meteen doordat de bladeren er vreemd uitzien.
Hoewel ze ook als tuinplant geschikt zijn, zul je ze niet vinden op de afdeling met tuinplanten, maar altijd bij de kamerplanten. Mocht je er echter één zien die bij bijvoorbeeld een bloemist staat, dan kun je die prima kopen, want deze planten zijn er immers prima tegen bestand om even buiten te staan.
Er is ons niets specifieks bekend over de eventuele giftigheid van deze planten ten aanzien van mogelijke huisgenoten zoals kinderen of huisdieren. Aangezien beide planten waar de fatshedera uit gekruist is, de vingerplant en klimop, in alle delen als giftig te boek staan, kun je er echter maar het beste vanuit gaan dat dat voor de fatshedera ook geldt. Zet hem dus buiten bereik van jonge kinderen en huisdieren.
Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is overnemen verboden.
