Adenium obesum (Nederlandse namen: woestijnroos of impalalelie) is een vetplant die vaak wordt gehouden als kamerplant. Het is een prachtige verschijning met een zonderling gevormde, enorm verdikte stam en fraaie bloemen, die meerdere keren per jaar in groten getale aan de plant verschijnen. Hoe zorg je bij Adenium obesum voor een goede groei, waar kun je deze plant kopen en waar moet je dan op letten? Dat en meer bespreken we in dit artikel in vier punten:
- Inleiding: wat is de Adenium obesum voor plant?
- Verzorging Adenium obesum
- Adenium obesum kopen: waar moet je op letten en waar kan het?
- Reacties (41)
1. Inleiding: wat is Adenium obesum voor plant?
Adenium obesum (woestijnroos of impalalelie) is een vetplant, die populair is als kamerplant. Dat is gemakkelijk te begrijpen: door de vele fraaie bloemen en de grillige, zeer sterk verdikte stam (caudex) is het een uitermate decoratieve plant. Bovendien is de woestijnroos tamelijk gemakkelijk te verzorgen.
Van nature komt deze adenium voor op het Arabisch Schiereiland en de droge delen van Oost- en Noordoost-Afrika. De plant is bijzonder algemeen op het Jemenitische eiland Socotra. De ondersoort Adenium obesum ssp. socotranum is één van de meest opvallende verschijningen in de lokale flora. Hij groeit daar uit tot baobabachtige bomen van wel vijf meter hoogte, die reusachtig dikke, gladde stammen hebben met een verhoudingsgewijs minuscule, vrijwel bladerloze kroon. De stammen zijn soms keurig flesvormig, maar veel vaker ronduit bizar gevormd. Bovendien groeien ze vrijwel alleen, in een anderszins kaal, rotsachtig soort maanlandschap. Zie ook de schitterende foto hieronder.
Op plaatsen waar het nog heter is, groeit de woestijnroos grotendeels ondergronds. De enorme knollen zijn dan afgeplat, veel dikker dan hoog en verstopt; alleen de korte takken zijn zichtbaar. Het is vooral daar dat de woestijnroos z’n naam eer aandoet: de mooie, kleurige bloemen zijn dan het enige felgekleurde in de omgeving. Dat effect wordt nog versterkt doordat Adenium obesum geen regen nodig heeft om in bloei te komen – waar eigenlijk alle andere woestijnplanten dat wel vereisen – en doordat Adenium er vaak al zijn bladeren laat vallen tijdens de bloei.
In de huiskamer heeft Adenium obesum weer een andere verschijning. De omstandigheden zijn hier namelijk veel milder: meer water, minder heet, minder droge lucht en bovenal minder verschroeiend hete zon. Ze hebben daardoor veel meer frisse groene blaadjes. Jonge planten hebben bovendien amper een verdikte stam.
1.1 Soorten Adenium
Van Adenium obesum zijn vele hybriden en cultivars verkrijgbaar. Gewoonlijk zijn die naamloos. De verschillende varianten hebben een langere bloei, bossigere groei, of zijn in het algemeen gemakkelijker te verzorgen. Ook zijn er soorten met andere bloemkleuren: de echte woestijnroos heeft bloemen met rode randen met een lichtroze of witte binnenkant, maar je vindt ze ook met gele, paarse, oranje of groenige bloemen, of met gestreepte combinaties daarvan. Ook adeniums met gevulde bloemen in plaats van de normale vijfbladige bloemen zijn verkrijgbaar; vergelijk bijvoorbeeld de afbeelding hierboven met die hieronder. De verzorging van dergelijke variëteiten is overigens hetzelfde als bij de soort zelf, of gemakkelijker.
Drie kweekvormen die meestal wel onder een eigen naam worden aangeboden zijn:
- Adenium obesum ‘Anouk’ (ook: Adenium ‘Anouk’): vrij grote, roze bloemen.
- Adenium obesum ‘Emma’ (ook: Adenium ‘Emma’): kan ongeveer het hele jaar door bloeien met dieprode bloemen.
- Adenium x ‘Crimson Star’: een hybride tussen A. obesum en A. swazicum met een gewoonlijk vrij bescheiden caudex en zeer lange bloei (tot enkele maanden aan één stuk).
Daarnaast zijn er nog enkele andere soorten verkrijgbaar, vooral uit zaad. Deze zijn in uiterlijke zin duidelijk verwant aan A. obesum, maar moeten vaak veel nauwgezetter verzorgd worden (zie hieronder). Dit zijn:
- A. arabicum: veelal lager blijvend, met meer een heel dikke knol dan een verdikte stam. Deze soort groeit vrij snel. De bloeiwijze is hetzelfde.
- A. boehmianum: wat dikkere, grotere bladeren en roze tot lichtblauwe bloemen met een donkerdere binnenkant. Heeft een rustperiode in de winter nodig.
- A. crispum: veel spitsere bladeren en puntvormige, elegante bloemen. Vaak vrij sterk vertakt met dunne, lange takken.
- A. multiflorum: trager groeiend dan A. obesum, en de vele bloemen worden slechts geproduceerd als de plant al het blad kwijt is. Heeft een rustperiode in de winter nodig.
- A. oleifolium: kleinblijvend, met een caudex die zich vrijwel geheel ondergronds ontwikkelt en dunne, vrij lange takken.
- A. socotranum (eigenlijk een ondersoort: Adenium obesum subsp. socotranum): een zeer trage groeier, die evenwel zeer groot kan worden. Lastig te kweken in de huiskamer.
- A. somalense (eigenlijk een ondersoort: Adenium obesum subsp. somalense): met een langere, smallere stam en smallere bladeren. Deze soort groeit betrekkelijk snel.
- A. swazicum (eigenlijk een ondersoort: Adenium obesum subsp. swazicum): als A. obesum, maar nog wat minder gevoelig voor koude en voor natte aarde. A. swazicum wordt derhalve vaak gebruikt om A. obesum mee te hybridiseren.
2. Verzorging Adenium obesum
Dat Adenium obesum zo succesvol is op een heet en dor eiland als Socotra duidt er niet noodzakelijkerwijs op dat deze plant daar het beste groeit, maar is meer een teken dat de woestijnroos het in dergelijke omstandigheden beter doet dan menig ander plantensoort. Daar gedraagt de plant zich althans wel naar in de huiskamer: in het veel minder extreme klimaat aldaar blijkt het een gemakkelijke, weinig veeleisende kamerplant te zijn, die goed gedijt in een omgeving waar veel andere kamerplanten het juist in begeven.
Hieronder bespreken we de belangrijkste aandachtspunten bij de verzorging. Een goede verzorging is vooral belangrijk indien je deze plant mooi wilt laten bloeien, want om de woestijnroos goed te laten groeien zullen de meeste huiskamertuiniers zich niet echt in hoeven te spannen.
Let op: het waterige melksap dat Adenium obesum bij beschadiging in ruime hoeveelheden laat vloeien uit de bladeren, stam en wortels, is zeer giftig bij consumptie en kan irriterend zijn bij aanraking. Je moet daar dus mee oppassen bij handelingen zoals verpotten en snoeien.
2.1 Water geven
Adenium obesum is een woestijnplant. Hoewel de vrolijk frisgroene blaadjes soms anders lijken te suggereren, moet je deze plant ook als zodanig behandelen. Te veel water geven is namelijk met stip de meest belangrijke reden dat deze kamerplanten het niet redden in de huiskamercultuur.
Het is vaak het beste om te wachten met water geven totdat de grond bijna is uitgedroogd. In de zomer mag je wat meer geven, want dan groeit de woestijnroos beter. ’s Winters en als de plant koud staat kun je het beste zeer spaarzaam bewateren, want dan is de kans veel groter dat natte wortels gaan rotten.
Geef om die reden het liefste ook handwarm water.
2.2 Temperatuureisen
Het beste staat Adenium obesum het hele jaar door in een verwarmde kamer, op een temperatuur tussen de 18 en 30 graden.
De plant is verder niet bijzonder kwetsbaar voor lage temperaturen. Langere periodes van 10 tot 12 graden worden vaak prima verdragen, en korte tijd temperaturen tot nabij het vriespunt zijn zelden fataal. Het is echter wel zo dat de woestijnroos een rusttijd zal nemen als de maximumtemperatuur voor langere tijd niet boven de 15 tot 18 graden uitkomt. Dan stoot hij alle bladeren af en komt de groei stil te vallen.
Dat ziet er dramatisch uit – plotseling worden alle blaadjes geel, waarna ze afvallen – maar het is voor de woestijnroos geen enkel bezwaar, mits je de watergift tot een absoluut minimum beperkt. Vaak is de kale plant die resulteert wel een minder aantrekkelijk gezicht. Als de temperatuur weer hoger wordt begint de plant vanzelf weer nieuwe bladeren te ontwikkelen, en kun je ook weer meer water gaan geven.
Je kunt een rustperiode ook expres inbouwen. Dat is evenwel geen vereiste, ook niet om de bloei te stimuleren, zoals dat bij veel andere vetplanten gaat. In voldoende warme omstandigheden kunnen veel cultivars van Adenium obesum namelijk vrijwel het gehele jaar door bloeien. Wel is een rustperiode aan te raden als de plant ’s winters dunne, spichtige uitgroei krijgt. Meer licht kan dat overigens ook voorkomen.
Tip: het is belangrijk om goed op te letten met de watergift op een koude standplaats. Wanneer ze geheel droog worden gehouden kunnen veel soorten zelfs kortdurende vorst aan, maar de combinatie van natte grond en koude wordt Adenium obesum eigenlijk altijd noodlottig.
2.3 Standplaats
Deze planten moeten zo licht mogelijk staan, maar bescherm jongere exemplaren in de zomer tegen directe middagzon. Die kan de bladeren en soms zelfs ook de stam verbranden. Minder zon en zelfs halfschaduw wordt ook verdragen, maar dan groeit en bloeit deze kamerplant slechts matig.
Verder heeft Adenium obesum niet zoveel eisen. Tocht kun je het beste vermijden en een al te lage luchtvochtigheid ook, maar beiden maken de plant weinig uit.
2.4 Voeding
Je kunt deze planten behandelen als echte cactussen, en ze zeer weinig water geven. Dat is de minst risicovolle verzorging. Ze zullen dan echter ook zeer matig groeien.
Met wat meer water kan Adenium obesum in warme perioden een stevige groei vertonen. Je mag in dat geval ook rijkelijk voeding geven. Wekelijks een dosis vloeibare plantvoeding (universeel of voor cactussen en vetplanten) is gewoonlijk niet overdreven bij jonge planten.
2.5 Verpotten
Adeniums ontwikkelen een heleboel wortels, en als je een goede groei vol wilt houden moet je goed groeiende planten jaarlijks verpotten. Het is van belang om een niet al te fragiele of kostbare pot te gebruiken, want soms is de groei zo onstuimig dat de dikke wortels een pot splijten. Kies de pot het liefste tamelijk breed en ondiep. Haal vervilte wortels goed los voordat je de plant in de nieuwe pot zet.
Een goede potgrond is belangrijk, want als het grondmengsel onvoldoende doorlatend is ligt wortelrot op de loer. Neem dus liever geen standaard potgrond, maar een mix voor cactussen en succulenten (of iets dergelijks).
Als je een plant hebt die zijn caudex (verdikte stam) vooral ondergronds ontwikkelt, heb je bij het verpotten een uitgelezen kans om die naar boven te halen. Het is beter om elke paar jaar in één keer een heel stuk naar boven te halen dan elk jaar een klein beetje. De caudex groeit ondergronds namelijk het hardst. Bovendien is het gedeelte dat net naar boven is gehaald erg kwetsbaar voor brandende zon.
Verpot Adenium obesum in de lente.
Tip: als je plant groot genoeg is, kun je hem het beste niet meer in een (veel) grotere pot verpotten. De meeste soorten kunnen namelijk te groot worden voor de huiskamer. De wortelruimte beperken is een gemakkelijke manier om de groei af te stoppen, terwijl de plant er niet of nauwelijks onder lijdt.
2.6 Snoeien
Bij een goede verzorging kan Adenium obesum vele jaren oud worden in huiskamercultuur. De uitgroei kan zich in die tijd onregelmatig ontwikkelen, en bovendien kan deze plant simpelweg te groot worden. Snoeien is dan een prima optie, want daar reageren ze vaak goed op. Sterker nog, voor volhardende bonsaikwekers kunnen adeniums een dankbaar subject zijn. Met voldoende toewijding en geduld is het mogelijk om heel bijzondere resultaten te bereiken, zoals de afbeeldingen hierboven en elders in dit artikel illustreren.
Je kunt natuurlijk ook wat minder ingrijpend snoeien, bijvoorbeeld eenvoudigweg om de plant tot een iets bossiger groei te dwingen. In dat geval is het verstandig om uitsluitend te toppen: de bovenste paar centimeter nieuwe uitgroei van een tak te verwijderen. Dat geeft namelijk niet alleen de grootste kans op vertakken, maar is ook veel minder een aanslag op het gestel van de adenium. En je kunt het veel vaker doen dan een ingrijpende snoeibeurt.
Gebruik een stevig, scherp snoeimes en pas op voor het giftige, waterige melksap. De wonden gaan gewoonlijk vanzelf dicht.
Afgesnoeide delen kun je uitstekend stekken; zie hieronder.
2.7 Vermeerderen
Adenium obesum kun je op twee manieren vermeerderen: uit zaad en uit stekken. Beide methodes gaan relatief gemakkelijk. Zorg het liefste voor een warme plek (20 graden of meer) uit de zon en losse, zanderige grond. Zowel de zaden als de stekken zullen al binnen enkele weken wortels aanmaken.
De plantjes uit zaden zullen het snelst groeien en ontwikkelen ook de fraaiste, meest bovengrondse caudex. Geestig is trouwens dat de caudex zich eigenlijk al direct bij de kiemplantjes manifesteert. Zie ook de afbeeldingen hierboven en hieronder. Bij stekken ontwikkelt de caudex zich vooral onder de grond.
Gebruik voor stekken het liefste stengeluiteinden van een centimeter of 15 tot 20 lang. Laat ze eerst enkele dagen drogen voordat je ze in de grond steekt.
2.8 Bloeiwijze
Er zijn geen speciale maatregelen nodig om Adenium obesum aan het bloeien te krijgen; bij een goede verzorging gebeurt het veel en vaak, eigenlijk het gehele jaar door. Het belangrijkste is dat de plant voldoende licht en warmte krijgt. Ook heel jonge planten kunnen al bloeien.
In de natuur ontwikkelen adeniums na de bloei lange peulen. Als deze rijp zijn barsten ze open en springen de talrijke met pluis omhulde zaden tevoorschijn. Zie ook de afbeeldingen hierboven en hieronder.
In de huiskamer is de vorming van deze zaadpeulen echter zeer zeldzaam; in de regel worden de bloemen daar namelijk niet bevrucht. Uitgebloeide bloemen kun je dus gewoon wegplukken.
2.9 Ziektes en plagen
De woestijnroos is over het algemeen niet vatbaar voor ziektes en plagen. Zo nu en dan krijgen ze wolluis. Hoewel het lang kan duren voordat de plant daar merkbaar van achteruit gaat kun je dat toch het beste direct aanpakken met een biologisch bestrijdingsmiddel. Volg de aanwijzingen op de verpakking.
Soms gaan beschadigde stengels aan het uiteinde rotten. Snoei ze dan terug tot in gezonde delen, want anders kan de verrotting zich tot diep in de plant voortzetten.
3. Adenium obesum kopen: waar moet je op letten en waar kan het?
Deze planten zijn op veel plaatsen te koop. Meestal is dat onder de wetenschappelijke naam, Adenium obesum, maar soms ook enkel onder Nederlandse namen als woestijnroos en impalalelie. Kies enkel gezond uitziende exemplaren en het liefste die met de grootste caudex, want het kan soms even duren voordat die significant groter groeit in de huiskamer.
Indien je een andere soort Adenium koopt dan A. obesum moet je altijd even vragen naar de verzorging. Zoals wat uitgebreider is besproken in het begin van dit artikel zijn de meeste andere adeniums namelijk helemaal niet zo gemakkelijk te verzorgen als A. obesum. Let goed op met kwetsbare huisgenoten of zet de adenium buiten hun bereik. Deze planten zijn namelijk zeer giftig voor mensen, en ook voor huisdieren als honden en katten.
Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is overnemen verboden.
