De papyrusplant (Cyperus papyrus) is een bijzonder fraaie, frisgroene kamerplant, die menig huiskamer zal kunnen opfleuren. De naam is je wellicht bekend omdat de Egyptenaren in de oudheid papier maakten van deze plant, maar eigenlijk is de papyrus vooral een zeer moderne kamerplant. Hoe moet je de papyrusplant verzorgen, en waar moet je op letten als je er eentje wilt gaan kopen? Dit en meer bespreken we hieronder uitgebreid in vier punten:
- Inleiding: wat is de papyrusplant voor plant?
- Verzorging papyrusplant
- Papyrusplant kopen: waar moet je op letten en waar kan het?
- Reacties (26)
1. Inleiding: wat is de papyrus voor plant?
De papyrus (wetenschappelijke naam: Cyperus papyrus) is een grassoort die van nature in de tropische moerassen van Afrika voorkomt. De papyrus is ooit bekend geworden omdat de oude Egyptenaren er duizenden jaren geleden papier van maakten. In moderne tijden is deze plant echter een sierplant geworden, en in Nederland is het een veel geziene kamerplant.
De papyrusplant was van oudsher in zeer grote getale aanwezig langs de oevers van de Egyptische Nijl en vooral in de Nijldelta. Overbevolking heeft daar helaas geleid tot veel vervuiling en een veranderende habitat door irrigatie. Zodoende is het oppervlakte dat daar door papyrus was bedekt sinds circa de jaren 1970 gedecimeerd.
Dat neemt niet weg dat er nog altijd enorme gebieden door de papyrusplant worden ingenomen. In de natuurlijke omgeving heeft deze plant namelijk de neiging om de concurrentie te overvleugelen en daarna te overstikken. De wortels vormen dichte tapijten, die betrekkelijk snel groter worden. De nieuwe aangroei gebeurt door worteluitlopers. Boven de wortels steken dan dichte, rietachtige oerwouden van wel vijf meter hoge, vuistdikke stengels uit. Onder de juiste omstandigheden zorgt die groeiwijze voor ontzagwekkende resultaten.
Zo vormt de Nijl in Zuid-Soedan een reusachtig moeras, de Sudd, waarin de papyrus één van de belangrijkste vaste bewoners is. Van het oppervlak in het droge seizoen wordt ongeveer 45% volledig bedekt door Cyperus papyrus. Dat betekent dat de plant een areaal inneemt ter grootte van de provincies Zuid-Holland en Utrecht samen. Daarbij vergeleken is het op één na grootste areaal van papyrus relatief bescheiden: in de Okavangodelta in Botswana groeit een gebied ter grootte van slechts de provincie Utrecht, zo’n drie keer kleiner. Maar goed, zo zijn er nog verscheidene voorbeelden; in Florida en andere Amerikaanse staten wordt de plant nu zelfs beschouwd als invasieve soort.
De foto hieronder is overigens genomen in de Mabambabaai, een papyrusmoeras in Oeganda. Dat is één van de belangrijkste leefgebieden van de papyrusfiskaal, een zangvogel die, overigens net zoals veel andere vogels, graag nestelt in de grote bolronde bladerbollen aan het uiteinde van de stengels.
1.1 Omschrijving van Cyperus papyrus
De papyrus kan dus een enorme groeikracht vertonen in de natuurlijke omgeving. In de huiskamer loopt het allemaal zo’n vaart niet. De stevige, driehoekige stengels worden hier bij uitzondering tweeëneenhalve meter hoog, maar half zo hoog is meestal gebruikelijker. (Overigens is dat eigenlijk maar goed ook, want de stengels zijn niet snoeibaar.) Daarbij is de groeisnelheid meestal ook fiks lager.
De papyrusplant is voor huiskamertuiniers in feite een bladplant. Aan de bovenkant van de wortels bevinden zich dikke, verhoute wortelstokken, waaruit de stengels ontspringen. Ook komen er enkele roodachtig bruine schutbladeren uit, die om de stengel gevouwen zitten. Zie ook de afbeelding hieronder.
De stengel zelf is vrij dik en stevig, ook al bij jonge planten, en opvallend driehoekig. Die geometrische vorm zorgt ervoor dat de stengel goed tegen omvallen bestand is. Uit een grote, kegelvormige knop met eenzelfde schutblad als aan de basis van de stengel ontspringen vele tientallen, draadachtige bladeren van maximaal ongeveer 20 centimeter lang. Deze knop ontvouwt zich langzaam, waarbij de bladeren er eerst aan de bovenkant als een soort plumeau uitsteken; later gaan ze slap hangen in een bolvorm om de oorsprong heen.
Dat is een zeer fraai gezicht. De bladeren ontspringen uit een roodachtige basis (mits de plant voldoende zon krijgt), waar ze eerst lichtgroen en aan de uiteinden donkergroen zijn. Het contrast van de ragfijne bladeren met de dikke stengels maakt dat deze plant echt een aanwinst kan zijn voor de huiskamer. Zie ook de eerste afbeelding in dit artikel.
Uit deze bladerbol komen later ook de bloemen: vrij kleine, grasachtige geelbruine plukjes aan de uiteinden van de bladeren. Zie voor een impressie de afbeelding bij het kopje Bloeiwijze verderop in dit artikel.
1.2 Verschillende soorten
Naast de Cyperus papyrus zelf worden er nog enkele cultivars en een gelijksoortige Cyperus aangeboden, die qua verzorging hetzelfde zijn als de papyrusplant.
De kweekvormen zijn allemaal dwergsoorten. Dit zijn:
- Cyperus papyrus ‘Nanus’. Identiek aan de papyrusplant, maar dan maximaal 1 tot 1,2 meter hoog.
- Cyperus papyrus ‘Percamentus’ (ook wel: C. papyrus ‘Perkamentus’, C. papyrus ‘Percamenthus’ en C. percamentus). Idem.
- Cyperus papyrus ‘Nofretete’ (ook wel: C. papyrus ‘Néfertiti’): idem.
- Cyperus papyrus ‘Dwarf’. Idem, maar nog wat kleiner: maximaal 75 tot 100 centimeter.
Ook bestaat er nog een aparte soort: Cyperus haspan. Dat is eigenlijk ook gewoon een dwergversie van C. papyrus, met sierlijke dunne stengels van maximaal 60 tot 75 centimeter hoog. In Nederland is C. haspan vooral populair als vijverplant. De stengels zijn wat slapper, minder dik en de bladerbollen zijn wat minder indrukwekkend dan die van de echte papyrus. Zie ook de afbeelding hieronder voor een typische C. haspan zoals je ‘m in tuincentra vaak tegenkomt.
2. Verzorging papyrus
De natuurlijke habitat van de papyrusplant is een tropisch moeras. De stap naar de Nederlandse woonkamer is dus fors, maar gelukkig kan deze plant zich behoorlijk goed aanpassen. Wanneer je deze afkomst in ogenschouw neemt, moet je namelijk concluderen dat het eigenlijk een heel gemakkelijke kamerplant is wat de verzorging betreft. Althans, indien je een paar simpele regels in acht neemt. Deze zullen we hieronder behandelen.
2.1 Water geven
Hoewel deze plant veel in moerasachtige gebieden groeit, staat hij liever niet met de stengels in het water. In het regenseizoen vormen hele groepen met hun wortels vaak enorme, drijvende plakkaten, zodat ze ook geen natte stengels hebben. Het is dus eigenlijk meer een oeverplant; zie ook de afbeelding hierboven.
Houd de Cyperus papyrus dus zo nat mogelijk, zonder dat de aarde geheel onder water staat. Dat doe je bijvoorbeeld door de pot in een waterdichte bak te zetten en die te vullen met water tot de aarde nog net ’n centimetertje erbovenuit steekt. Zo staat de plant het liefst: de wortels geheel in de modder, maar de rest droog.
2.2 Temperatuureisen
De temperatuur is het heikele punt in de verzorging. Papyrusplanten zijn namelijk niet zomaar niet winterhard. Eigenlijk prefereren ze een nog veel hogere minimumtemperatuur: net als in de natuurlijke omgeving moet die te allen tijde een graadje of 15 of hoger zijn.
In de praktijk overleeft deze kamerplant veel meer, maar de plant heeft er wel onder te lijden en dat is hem meestal ook aan te zien. Houd de papyrus dus in de woonkamer of een andere warme kamer en zorg het liefst niet voor een koele rustperiode in de winter. In de tropische natuur kent de papyrus immers ook geen seizoenen.
Mocht je deze plant als vijverplant hebben, dan is het beslist zaak ‘m niet te laten overwinteren buiten. Het liefste dus in de woonkamer, maar anders kan het prima in een koele kamer of andere vorstvrije ruimte zoals de schuur. Daar wordt de plant lelijk en zal hij heel wat blad verliezen, maar als je de papyrus in de lente veel voeding geeft groeit dat zo weer bij. Zorg wel altijd voor veel licht in dergelijke condities en minder de watergift niet. Of doe alsof de papyrus een éénjarige is.
Wat betreft maximumtemperaturen is er eigenlijk geen zinnige richtlijn te geven voor de teelt binnenshuis: deze plant groeit het beste als de temperaturen overdag 25 tot 30 graden of zelfs nog hoger zijn.
2.3 Standplaats
Naast veel warmte heeft de papyrusplant veel licht nodig. Volle zon is prima, ook op een hete zomermiddag achter glas. Als dat niet mogelijk is, het liefst zo licht mogelijk.
Zorg daarnaast bij vijverplanten voor een tegen de wind beschutte plaats. Uiteindelijk vormt deze plant zeer hechte, rietachtige pollen die uitstekend tegen de wind bestand zijn, maar een typische Nederlandse plant heeft een minder dichte bundel stengels en is daardoor vatbaar voor windschade.
2.4 Voeding
Cyperus papyrus heeft behoorlijk veel voedsel nodig. Je kunt dat echter het beste doen door regelmatig (jaarlijks) te verpotten, want als de plant in het water staat treedt met een beetje pech al snel ernstige en langdurig aanhoudende algengroei op door vloeibare plantenvoeding.
2.5 Verpotten
Verpot deze kamerplant het liefst ieder jaar. Zo vul je regelmatig de voedselvoorraad aan (zie hierboven) en heb je bovendien een mooie kans om de plant te verjongen. Scheur daarvoor de pol in stukken (of gebruik een groot mes of een schop) en herplant enkel de fraaiste delen. Gebruik gelijke delen klei, turf en organische tuinmest, of gewoon standaard voedselrijke potgrond.
Je kunt het beste in de lente verpotten.
2.6 Snoeien
Snoeien is geen optie, want een afgeknipte stengel sterft af.
Wel kun je de papyrusplant kleiner krijgen door de pol te delen, in essentie dus wortelsnoei. Herplant je de delen van je keuze dan ook in een kleinere pot, dan zullen nieuwe scheuten uiteindelijk minder hoog worden. Zie voor de methode het kopje hierboven.
2.7 Vermeerderen
De enige praktische optie voor vermeerderen is door de kluit van een plant te delen en de stukken apart op te potten, zoals hierboven beschreven. Vermeerderen uit zaad is in Nederland zo lastig dat je het eigenlijk gewoon niet hoeft te proberen.
2.8 Bloeiwijze
De papyrusplant kan bloeien, maar in de woonkamer is dat geen heel algemene gebeurtenis. Gelukkig mis je ook niet zoveel, want het zijn slechts kleine bruinige bloempjes aan het uiteinde van de bladeren. Zie ook de afbeelding hieronder.
2.9 Ziektes en plagen
Hoewel de gemiddelde Nederlandse woonkamer qua leefomstandigheden ver verwijderd is van de omgeving waarin deze plant van nature groeit, is hij als kamerplant niet erg vatbaar voor ziektes en plagen.
Enkel spint is een regelmatig terugkerend probleem. Dat komt vooral doordat de lucht binnenskamers te droog is. Zet de plant dus niet naast de hete radiator, het liefst in vochtige ruimtes zoals de badkamer (mits die goed licht is) en sproei minstens wekelijks even met de plantenspuit (vernevelen).
Als de plant toch spint krijgt kun je het beste een biologisch bestrijdingsmiddel gebruiken, want het is bij de papyrusplant lastig en onpraktisch om spint weg te spuiten. Midden in de zomer wordt een regenbuitje ook zeer gewaardeerd door de papyrus. Let dan wel op dat je de stengels vastzet, want die worden gemakkelijk omver geblazen.
3. Papyrusplant kopen: waar moet je op letten en waar kan het?
De papyrusplant wordt niet bijzonder algemeen aangeboden. Je kunt ze wel vaak kopen bij grotere tuincentra. Ook online maak je nog wel eens kans. Tip: de papyrusplant wordt ook verkocht onder een paar andere namen, zoals papyrusriet en papierplant. Dat zijn dezelfde planten. Het kan echter ook verkeerd gaan: pas op dat je niet per ongeluk een parapluplant (Cyperus alternifolius) koopt. Hoewel dit echt twee verschillende planten zijn, worden er regelmatig parapluplanten als ‘papyrus’ verkocht.
Wees zeer voorzichtig met het kopen van een plant die in een ander jaargetijde dan hoogzomer buiten wordt uitgestald. Dit is bij uitstek een plant die in de verwarmde kas van een tuincentrum thuishoort, en als de verkoper daar kennelijk niet van op de hoogte is wekt dat weinig vertrouwen. Ten slotte, wat betreft eventuele huisgenoten: Cyperus papyrus is vermoedelijk (licht) giftig voor mensen, maar niet voor katten. Die komen echter – we spreken uit ervaring – wel al snel in de verleiding om te spelen met het water in de plantenbak en/of met de eigenlijk vrij kwetsbare stengels, dus houd daar wel rekening mee, bijvoorbeeld door de kamerplant eenvoudigweg op een kleine verhoging te plaatsen.
Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is overnemen verboden.
